Er zit een nieuwe loot aan de stam van de boom van ontwikkelingsstoornissen: hyperlexie.
Verstuur de geboortekaartjes maar want dyslexie heeft er een broertje bijgekregen.
Bij het veel bekendere dyslexie bestaan er problemen met de automatisering van de geschreven taal.
Kinderen snappen, zoals bij de meeste ontwikkelingsstoornissen, de ingewikkelde taalregels eenvoudigweg niet.
Dat probleem, gekoppeld aan een te klein of slecht werkend korte termijn geheugen zorgt ervoor dat kinderen met dyslexie behoorlijke achterstanden oplopen bij het lezen.
Maar er zijn ook andere verschijningsvormen. Er zijn kinderen, die vaak al voor het vijfde jaar zelfstandig leesvaardigheid ontwikkelen.
Ze leren zichzelf dus lezen!
En niet alleen dat; ze kunnen op hele jonge leeftijd al de moeilijkste lange woorden probleemloos oplezen waardoor ze hun ouders de indruk kunnen geven dat zij een superintelligent kind in hun gezin hebben gekregen.
Niets is echter minder waar. Het zijn vaak de eerste signalen voor latere problemen.
Pas later ontdekken de ouders namelijk dat hun kind wel hele moeilijke woorden kan lezen, maar dat ze geen idee hebben wat ze lezen.
Ze kunnen dus behoorlijke moeite hebben met het taalbegrip (begrijpend lezen) en/of spraakontwikkeling.
Er hoort dan ook nog een fascinatie voor letters, getallen en symbolen bij.
Deze kinderen hebben behoorlijke problemen om de 'wie', 'wat', 'waar' en 'waarom' vragen te beantwoorden.
Andersom kunnen ze deze vragen ook onophoudelijk zelf stellen zonder dat het lijkt alsof ze het antwoord doorgronden.
We zouden dit probleem 'begrijpend luisteren' kunnen noemen, als een analogie van het 'begrijpend lezen'.
Een ander opmerkelijk signaal is het hebben van specifieke, ongebruikelijke angsten voor de leeftijd, zoals voor de dood of een enge ziekte.
Bovendien, zo wordt beschreven, zijn er problemen met de sociale vaardigheden, een diepgekoesterde wens voor vaste routines in het leven, problemen met veranderingen en ritualistisch gedrag.
Een kind met hyperlexie begint niet snel zelf met een gesprek.
Vaak blijven de problemen bij intelligente kinderen onderbelicht omdat ze een sterk ontwikkeld visueel geheugen hebben.
Zij zien de wereld als een foto: alle veranderingen vallen dan op. De foto van nu is dan immers niet meer gelijk aan de vorige?
Handboek PDD-NOS Column: januari 2007
Wij zien PDD-NOS, zoals al eerder is gezegd, niet als een 'restvorm' van autisme, maar meer als een verzamelstoornis waarin alle voorkomende verschijningsvormen van PDD-NOS, zoals PDD-NOS, ADHD, dyslexie, Asperger, anorexia, etc, hun plekje vinden.
Dat zorgt voor rust bij de ouders omdat het niet uitmaakt welke specifieke vorm je kind heeft want je moet al die kinderen toch op dezelfde manier opvoeden: met rust, regelmaat, orde, netheid en heel veel liefde.
De buitenwereld heeft daarentegen de neiging om ontwikkelingsstoornissen steeds verder onder te verdelen waardoor het overzicht gemakkelijk verloren gaat.
Hyperlexie heeft daar ook een beetje last van. Wanneer we uitgaan van de veronderstelling dat hyperlexie ook een verschijningsvorm van PDD-NOS is, kunnen we ook de diagnostische criteria van autisme (want die worden zoals bekend gebruikt voor de diagnose PDD-NOS) loslaten op hyperlexie.
Kinderen met PDD-NOS hebben sociale en communicatieve problemen en hebben de neiging om alles in hun omgeving hetzelfde te willen houden (de 'sameness'). Bovendien hebben ze daardoor ook de neiging om te gaan hyperfocussen op zaken die ze onder controle kunnen houden, zoals computers en wiskunde. Dit is te verklaren uit het feit dat ze zich effectief minder bezig houden met die ingewikkelde communicatieve en sociale zaken. Hyperlexie kan daardoor verklaard worden als een vroege neiging om een wereld, die sowieso al moeilijk te begrijpen is voor ieder kind, buiten te sluiten en zich te hyperfocussen op iets dat altijd hetzelfde blijft; letters en klanken.
Je loopt hier dus al vroeg tegen het verschil aan van technisch lezen (welke klanken horen bij welke letters) en begrijpend lezen (wat betekent het wat je leest). Daarmee is hyperlexie inderdaad een broertje van dyslexie en het enige wat je kunt doen is oefenen, oefenen en nog eens oefenen. En het zou ook aan te bevelen zijn om deze kinderen opnieuw te leren lezen vanaf het allerlaagste niveau om zo een poging te wagen de 'valse start' op te heffen.
