Roos Baum en Fred de Vries - auteurs
Fred:
Een van de aparte diagnoses van PDD-NOS die ik in mijn boek genoemd heb, is het Syndroom van Münchhausen by proxy. Andersom geredeneerd: het Syndroom van Munchhausen by Proxy is een uiterlijke verschijningsvorm van PDD-NOS.
Roos:
Om over deze stelling te kunnen nadenken moet we eerst weten wat PDD-NOS en het syndroom van Münchhausen by proxy (Mbp) precies inhouden. Ik van mijn kant zal uitleggen wat Mbp is. Mbp is een vorm van kindermishandeling, waarbij de dader een slachtoffer bewust iets aandoet om zelf aandacht te krijgen (van in de meeste gevallen medisch personeel). Mbp is geen psychiatrisch ziektebeeld. Het is niet in DSM-IV als dusdanig opgenomen. Vandaar dat we ook niet spreken van patiënten, maar van een dader en een slachtoffer. Het slachtoffer is meestal het kind, de dader meestal de moeder.
Fred:
Tsja, dat is al direct een lastige vraag. Ik denk dat het duidelijkst is als ik hem in een aantal etappes beantwoord probeer te worden.
Allereerst is PDD-NOS de afkorting van Pervasive Developmental Disorder-Not Otherwise Specified. Het woord 'pervasive' heeft in de Nederlandse taal geen echte evenknie en dient in deze context te worden vertaald met 'in alles (alle delen van de hersenen en daardoor dus het gedrag) doordringend'. Daarom kun je PDD-NOS het best vertalen als 'In alles (alle delen van de hersenen en daardoor dus het gedrag) doordringende ontwikkelingsstoornis - niet op een andere manier omschreven'.
Daarna komt de volgende stap: volgens het algemeen binnen de Nederlandse psychiatrie gebruikte handboek, de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) wordt de diagnose PDD-NOS pas gesteld wanneer er net niet aan de criteria voor autisme wordt voldaan, maar je toch niet van een normaal iemand kunt spreken. Het is een soort 'drempeldiagnose' waarbij je die diagnose pas kunt krijgen als je niet voldoet aan de criteria van een andere.
Grofweg hebben mensen, die last hebben van PDD-NOS problemen op een drietal grote gebieden. Dit zijn dezelfde als die welke bekeken worden bij autisme, maar dan minder ernstig. Het betreft hier problemen in de communicatieve vaardigheden, sociale vaardigheden en een neiging om alles zoveel mogelijk hetzelfde te houden ('sameness').
De laatste stap is dat ikzelf PDD-NOS niet wil zien als een restvorm van autisme. Autisme en PDD-NOS kunnen gezien worden als verzamelstoornissen waarin alle enkelvoudige ontwikkelingsstoornissen (zoals PDD-NOS, ADHD, dyslexie, anorexia en… Munchhausen by Proxy) hun plekje vinden.
Roos:
Dus iemand met PDD-NOS is niet normaal maar niet zo ernstig afwijkend als een autist. Men heeft dus van PDD-NOS een soort prullenbak gemaakt voor iedereen en alles dat anders is dan autisme. Jij vindt autisme een grote ladenkast van verzamel-ontwikkelingsstoornissen. Iedere lade in deze kast bevat een enkelvoudige ontwikkelingsstoornis zoals PDD-NOS, ADHD en Münchhausen by proxy. Met puntjes en maar één hoofdletter, Fred ;-)!
Grappig. Jij bent het dus met de stelling in DSM-IV niet eens. Zoiets heb ik met de omschrijving van Münchhausen by proxy. Ondanks dat de omschrijving wel een groot deel behelst, vind ik dat men de nadruk teveel legt op het medische en op de aandacht. In mijn optiek gaat het er een Mbp-dader voornamelijk om, het kunnen manipuleren van hogergeplaatsten. Dit kunnen inderdaad medici zijn maar ook schoolhoofden of bijvoorbeeld sociaal werkers. Voor deze manipulatie gebruiken ze hun slachtoffer als object om hun doel te bereiken. Dus niet zozeer aandacht vragen, maar manipuleren daar gaat het ze om. En omdat een kind ziek maken opvalt, heeft men het omschreven als aandacht vragen van medisch personeel. Maar veel vaker zal het voorkomen dat een moeder bijv haar kind van school naar school, of pedagoog, of gezinstherapie sleept. Echter dit valt niet zo op omdat het niet zo dramatisch is als een kind ziek maken. Dus is men bij het omschrijven van Mbp aan deze factoren voorbijgegaan.
Nu hebben we PDD-NOS en Mbp omschreven. Fred hoe zie jij je stelling nu?
Handboek PDD-NOS Column: mei 2007
Fred:
Ik zie autisme en PDD-NOS als een meervoudige stoornis waarin alle enkelvoudige stoornissen hun plekje hebben gevonden. Het probleem van al die enkelvoudige stoornissen is dat er heel erg
veel overlap is tussen alle symptomen en signalen. Het gevolg is dat je kind eerst de diagnose ADHD kan krijgen, vervolgens dyslexie en op het laatst kan Asperger of PDD-NOS om de hoek komen kijken. Heel verwarrend voor de ouder, terwijl je kind nauwelijks veranderd zal zijn. Aan de andere kant blijkt dat doktors, soms om maar gewoon van het 'gezeur' van ouders af te zijn gemakzuchtig kiezen voor de diagnose PDD-NOS. En daar heb je de 'vuilnisbakdiagnose'.
Mijn gevoel zegt dat je Mbp theoretisch kunt verklaren door te wijzen op het gebrek aan sociale vaardigheden zoals dat voorkomt bij PDD-NOS. Iemand die zoiets heeft kan niet ongedwongen contacten hebben met onbekenden, en zeker geen hogergeplaatsen. Je wilt er wel bijhoren, maar je kunt het niet. Daarbij komt, volgens mij, soms nog een fascinatie voor de medische sector. Dus hoe komt je erbij, terwijl je de vaardigheden mist? Via een kronkel. En die kronkel is ergens vroeg in het leven ontstaan: ooit was je een klein kind dat weinig liefde en aandacht in haar leventje kende. Pas toen je ziek werd en de dokter moest komen was iedereen heel bezorgd om, je kreeg aandacht, je kreeg cadeautjes. Kortom: je kreeg alles wat je hartje begeerde.
Uitvergroot betekent dat, nog steeds volgens mij, dat je diezelfde liefde en aandacht opnieuw en opnieuw wilt beleven als je volwassen bent. Dus ik denk dat het doel is wat die moeders pogen te bereiken door hun kinderen (of zichzelf in het geval van de reguliere Munchhausen) met een ingebeelde ziekte van behandeling naar behandeling te slepen.
En het werkt. Soms jarenlang.
Roos:
Een Mbp-er staat in het midden van het leven. Het schijnen juist zeer sociale mensen. Ze doen veel vrijwilligerswerk, werken vaak in een hulpverlenend beroep zoals de verpleging, hebben meestal veel vrienden en staan hoog op de maatschappelijke sociale ladder. Ik denk zelf dat het schijnvertoningen zijn en dat de Mbp-er deze dingen alleen doet om geaccepteerd te worden. Ik denk namelijk zelf dat een Mbp-er geen liefde kan voelen.
Je laatste alinea klopt m.i. helemaal. Echter het stukje dat je Mbp theoretisch kunt verklaren doordat ze net zo weinig sociale vaardigheden hebben als bij PDD-NOS, daar ben ik het niet mee eens. Tenzij een PDD-NOSser de genoemde sociale vaardigheden kan aanleren en kan doen alsof, zodat het normaal lijkt te zijn.
Fred:
Dat laatste klopt. Iemand met PDD-NOS leert door schade en schande, en door vele blinde muren aan te lopen, toch voldoende sociale vaardigheden aan om zich in deze maatschappij staande te houden. Het gaat niet eenvoudig en hij of zij zal nog vaak in de problemen raken, maar vrijwel iedereen met PDD-NOS zal ooit op zichzelf gaan wonen, trouwen en een gezin stichten. Voor de buitenwereld lijken ze normaal, maar hebben wel een gebruiksaanwijzing.
En, vreemd genoeg, het blijkt vaak dat mannen met PDD-NOS een relatie krijgen met een vrouw, die een beroep in de verzorgende sector uitoefent.
Alsof ze hun werk mee naar huis nemen en haar partner als een project gezien wordt. Maar dat is een wat cynische kijk op het leven.
Ik geloof dat de meeste mensen een verzorgend beroep kiezen uit medemenselijkheid en zorg voor de zwakkeren onder ons.
Datzelfde gevoel zal zich bij het zoeken en vinden van een partner niet uitgeschakeld kunnen worden.
Wordt vervolgd in de column van juni
Bestel het boek van Roos Baum hier:
