Carmen Netten - Psycho-sociaal therapeut
Pro Ana komt van Promote (of Pro) Anorectic en komt oorspronkelijk van een extreme, sekte-achtige beweging uit Engeland.
Deze beweging ziet anorexia als lifestyle, als kunst. En propageert op een intimiderende manier het uithongeren, het
braken, het liegen en bedriegen. Kortom het mager worden, zijn en blijven. Inclusief tips en trucs voor iedereen die het
weten wil. De sites (of vaker weblogs) staan bol met foto's van magere vrouwen en benige modellen. Mager zijn is daar IN
en niet eten getuigt van wilskracht en zelfbewust zijn en controle hebben op je leven. Voor wat betreft deze sites: het
betreft een kleine groep ernstig psychisch zieken, die zich daarop uiten.
In Amerika zijn deze weblogs verboden. Worden ze door de providers van het internet gehaald, maar duiken vervolgens
ergens anders weer op. In andere landen zie je nu ook dit verschijnsel terugkomen in ontelbare Pro Ana weblogs. In afgezwakte
vorm weliswaar gelukkig, maar toch. En ook de Pro Mia weblogs, voor de boulimische variant.
'Pro-Ana' is in mijn opinie enkel een vervangende term voor de ziekte anorexia. En wel voor de eerste fase waarin iemand
zit, namelijk de ontkenningsfase. Op de weblogs die deze naam dragen zoeken lotgenoten in deze fase elkaar op. En sinds
er zoveel ophef over de term is, zie je er ook Anti-Anas. Die waarschuwend, liefdevol en soms agressief reageren op deze
trend. Er is blijkbaar een discussie gaande. En dat is in ieder geval goed.
De ontkenningsfase dus. De beginperiode waarin de winst groot lijkt en alle hulp structureel wordt gemeden. Maar is dat
niet altijd zo, als je niet ziet dat je ziek bent?
Dat is ook mijn eigen ervaring, aangezien ik ook ooit ernstig anorexia had. Ik wilde geen bemoeienis. Het was mijn ding,
mijn geheim en ik was niet van plan het prijs te geven, laat staan het op te geven. Behoefte aan goede adviezen had ik
niet, want die beangstigden mij alleen maar. Het toegeven immers, is de eerste stap om de eetstoornis, je winst, los
te laten. Zeker in het begin is dit zeer zeker niét waar iemand op zit te wachten. Het kenmerkende namelijk in het
begin van anorexia of boulimia is dat je je er 'beter' door voelt, 'sterker', 'gelukkiger', meer 'in control'. Het is
helemaal van jezelf. Althans in het begin. Daar waar jij nog controle dacht te hebben, word je uiteindelijk, wanneer
eenmaal de fuik gesloten is, slaaf van je stoornis. En controleren de eetstoornis en de dwanggedachten jou. Je komt
in een spiraal naar beneden en voor je het weet (wanneer je eindelijk gaat beseffen dat je een probleem hebt), kom
je niet meer uit het drijfzand. Al zou je dat dán wel willen.
De weblogs die deze naam dragen zijn een ontmoetingsplaats waar voornamelijk meisjes en vrouwen, die nog in de
ontkenningsfase zitten van de stoornis, elkaar kunnen treffen en met elkaar kunnen praten. Een deel daarvan bestaat
uit het uitwisselen van tip en trucs. Het delen van mislukkingen (ik heb tóch te veel gegeten), te klagen over het dik
voelen, steun te vinden als het afvallen niet gaat zoals je wil. Deze meisjes kunnen met dit soort verhalen in de regel
niet terecht bij reguliere lotgenotensites. Die worden over het algemeen gecheckt en ontdaan van berichten die gaan
over gewicht en tips. Juist om het vergelijken, het bemoedigen van elkaar in negatieve zin tegen te gaan.
Kortom: zet een boel meiden, die in deze ontkenningsfase zitten, waar en hoe dan ook bij elkaar en je krijgt dit fenomeen.
Maar geldt dat principe ook niet voor drugsverslaafden? Met dat verschil dat zij vaak geen pc hebben en met elkaar op
straat moeten praten over waar ze geld vandaan kunnen halen en/of hun volgende shot. Natuurlijk gaan deze mensen niet
met de gezonde medemens over dit soort
issues uitweiden. Ze zouden geen begrip krijgen. Integendeel. Ze zouden
zeker op onbegrip stoten, op walging, op afwijzing. Ze zouden ongevraagd worden geadviseerd te stoppen met deze ziekmakende
hobby, hulp te zoeken. Maar dat is nou net niet waar deze verslaafde mee bezig is vandaag de dag. Het enige wat telt
op dat moment is de volgende shot. Immers de ontwenningsverschijnselen zijn niet mals.
Zo werkt het bij meisjes (of jongens) met een eetstoornis in deze fase ook. Meisjes met anorexia of boulimia leven met
een geheim waar niemand begrip voor heeft. Wat niemand snapt, waar niemand in mee gaat. Want welk gezond mens hongert
zichzelf uit? Vind het 'fijn' om niet te eten? Vindt zichzelf 'mooi' als je graatmager bent? Vind zichzelf dik als
iedereen ziet dat ze fel over been is? Zet haar gezondheid op het spel en sleept haar familie ook nog eens in dit
drama mee?
Handboek PDD-NOS Column: juli 2010
En toch hebben ze de behoefte om te praten, ook over de ongelukkige momenten. (want het is echt niet
alleen maar halleluja op deze sites: wat doen wij het goed, wat zijn we blij). Binnen het gevecht wat ze leveren
en de schaamte die ze hebben, proberen ze hun weg te vinden en bij anderen steun te vinden. Dat die steun ook bestaat
uit tips en trucs en woorden als 'houdt vol' (waarmee?) is niet verwonderlijk. Je bent immers allemaal met hetzelfde
doel bezig met dezelfde blinddoek voor.
Begrijpelijk dus. Maar zeker niet ongevaarlijk. Want iedereen op deze weblogs praat met de stem van de ziekte. En met
jouw eigen, die ene stem in je hoofd, heb je het al moeilijk genoeg. Je zou dus kunnen zeggen dat de beïnvloeding door
het terrorisme, de dreiging van deze stem, vertwee-, verdrie-, vervier-, vertigvoudigd wordt. Dat is wel heel veel om
tegenwicht aan te geven. Want dát moet gebeuren wil je uit de ontkenningsfase komen. Het stimuleert dus niet bepaald
de goede kant op. Ook meisjes die een beetje af willen vallen en op deze sites terecht komen (lees: zoeken naar.),
kunnen net dat tikje in de verkeerde richting krijgen. Of meisjes die een terugval hebben, kunnen weer naar de verkeerde kant
van de lijn overhellen.
Ik heb niet de neiging om deze weblogs te veroordelen. Om te zeggen dat het goed of fout is. Het is een normaal
verschijnsel van psychisch zieken in een ontkenningsfase, om zo over hun problemen te (willen) praten.
Wat overigens wel relatief positief is en tegelijkertijd tegenstrijdig lijkt aan sommige van deze weblogs, is
dat ze waarschuwen van te voren. Alhoewel dat natuurlijk ook juist nieuwsgierig kan maken. Zodat de argeloze
bezoeker die geen risico wil lopen, verdwijnt alvorens verder te klikken. Dat ook anti-anas opduiken en een
bericht schrijven, dat er ondanks alles door dees of geen wél wordt gewezen op de gevaren van een eetstoornis,
is mijns inziens positief. Er is dus een discussie gaande! Het wordt, mede door de aandacht die de media eraan
geeft, uit de stiekeme en gesloten underground gehaald. En dat is alleen maar goed.
Helemaal voorkomen en verbieden kun je dit soort weblogs niet. Ze duiken toch weer ergens anders op het web op.
Je kunt mensen nou eenmaal niet verbieden te praten over wat ze bezig houdt. Dat is een gezonde, normale behoefte
van ieder mens. Ziek of niet. En via internet is dat tegenwoordig een stuk makkelijker.
Wat je echter wel zou kunnen/moeten doen, is begrip kweken voor de ziekte op andere manieren. Door er aandacht aan
te besteden in de media. Door af te rekenen met de vooroordelen, de mythes die op deze ziekte rusten. Het taboe
te doorbreken. Je zou meer gelegenheid moeten bieden op reguliere lotgenotensites om openlijk een mening te uiten,
en deze dan te controleren door er adequaat op te reageren. Dus dit soort weblogs zouden, achter de schermen,
begeleid kunnen worden door bijvoorbeeld ervaringsdeskundigen die al in een andere fase zitten. Om op deze manier
de twijfelaars te helpen inzicht te krijgen en wakker te worden.
Maar nogmaals: hij of zij, die niet wil zien, sluit zijn ogen en komt ook op deze sites niet meer.
Je zou meisjes die op zoek zijn naar steun (op welke manier dan ook), moeten wijzen op de gevaren van dit soort
weblogs, het risico wat ze lopen, ze alternatieven moeten bieden. Niet alleen op internet. Je zou ouders moeten
attenderen op het bestaan van dit soort weblogs. Ze zouden hun kinderen in de gaten moeten houden wat ze uitspoken
op het internet (maar dat geldt ook voor sex, pesten, drugs, etc). Internet vormt nu eenmaal in deze tijd een
gevaarlijk medium wat zo je slaapkamer of huiskamer binnenkomt.
Je zou ouders en omstanders van dit soort patiënten meer kennis moeten verschaffen over de ziekte. Daardoor
kunnen ze de signalen eerder oppikken en zullen ze begrip kunnen tonen voor deze fase van de ziekte zonder te
veroordelen of af te wijzen, zonder meteen naar de hulpverlening te wijzen. Zonder al te veel druk uit te oefenen
gewoon eens te luisteren naar de belevingswereld van deze mensen. Hoe bizar, ziek, gek of achtelijk dat ook mag
klinken. Te begrijpen wat er achter hun ideeën en angsten zit. Ze uit het verdomhoekje halen. Het gedrag zegt
immers niets over de persoon. De tips en trucs zeggen niets over de werkelijke behoefte die erachter schuil gaat.
Iemand met kanker beoordeel je toch ook niet op zijn gezwel?!
En misschien wordt het tijd dat we ook zelf als omstanders onze blinddoek afdoen.
Meer info:
www.humanconcern.nl
