De term Functional Somatic Syndrome (FSS) kan vertaald worden als Functioneel Somatisch Syndroom. Het woord somatisch
is afkomstig uit het Grieks waar
somatikos 'van het lichaam' betekende en waar dus in normaal begrijpbaar Nederlands
gewoon 'lichamelijk' mee bedoeld wordt als een soort tegenovergestelde van 'psychisch'. Somatische klachten is dus
een moeilijke term voor lichamelijk klachten.
Functional Somatic Syndrome is een vrij nieuwe term die gebruikt wordt om een serie gerelateerde syndromen te beschrijven
die meer gekarakteriseerd kunnen worden door hun symptomen, klachten en een onvermogen om normaal te kunnen functioneren,
dan dat een arts daadwerkelijk een medische reden kan ontdekken, zoals een infectie, kneuzing, breuk, etc. Met andere
woorden: de patiënt lijkt echte klachten te ondervinden en deze syndromen leiden tot lichamelijk en geestelijk lijden,
maar de patiënt heeft geen aantoonbare medische kwaal.
Tot deze syndromen worden gerekend Chronisch Vermoeidheids Syndroom (CVS), chronische whiplash, MCI (Multiple Chemical
Sensitivity ofwel Meervoudige Chemische Overgevoeligheid), SBS (Sick Building Syndrome), RSI (repetition stress injury),
Irritable Bowel Syndrome (IBS ofwel Prikkelbare Darm Syndroom), fibromyalgia (pijn aan bindweefsel en spieren),
Pre-Mentrueel Syndroom (PMS) en Chronische Lyme Infectie.
Een belangrijk signaal is dat deze ziektebeelden, terugkijkend, in het verleden helemaal niet bestonden, de problemen snel
wijdverbreid raakten en vaak na een piek ook net zo snel weer verdwenen. De patiënten blijken voornamelijk vrouwen te
betreffen, ze hebben vaak zelf hun diagnose gesteld en ze blijken ongevoelig te zijn voor geruststelling, uitleg van
een medicus en de standaardbehandeling van de individuele symptomen. De ziektebeelden zijn bijna epidemisch van omvang
omdat ze voortdurend op hetzelfde moment optreden, dezelfde soort patiënten raken en er een hoger dan verwacht voorkomen
van co-morbiditeit van psychiatrische problemen zou bestaan.
De patiënten zijn er in alle gevallen van overtuigd dat zij lijden aan een ernstige ziekte en houden dat gevoel in
stand door te blijven geloven in hun ziektebeeld. Onbelangrijke lichamelijke klachten worden toegeschreven aan
die ernstige afwijking. Ze blijken te zwelgen in hun ziekzijn en daardoor wordt de ziektelast en de duur van het
lijden onnodig verlengd.
Psychosociale factoren drijven deze cyclus van symptoomversterking: de vaste overtuiging dat men een ernstige ziekte
heeft, de verwachting dat iemands toestand zal verslechteren en de overtuiging dat de ziekte nauwelijks kans op
genezing biedt. Het internet en de media voeden de angsten voortdurend door veel aandacht aan de ziektebeelden te besteden.
Handboek PDD-NOS Column: december 2011
Maar hoe kan het nu, zo vroegen wetenschappers zich af, dat er zoveel verschillende vormen van Functional Somatic Syndrome (FSS)
konden voorkomen? De medische wetenschap is enorm gefragmenteerd en ieder onderdeel lijkt wel zijn eigen Functional Somatic
Syndrome (FSS) te hebben. Voorbeelden hiervan zijn: Prikkelbare Darm Syndroom (de gastro-enteroloog), chronische bekkenpijn
(de gynaecoloog), fibromyalgia (de rheumatoloog), onverklaarde niet-cardiale pijn op de borst (de hartchirug),
spanningshoofdpijn (de neuroloog), Hyperventilatie Syndroom (de keel-, neus- en oorarts) en Chronisch Vermoeidheidssyndroom
en Chronische Lyme-besmetting(de infectieziektenarts). De wetenschappers concludeerden dat er een grote overlap was tussen
al deze ziektebeelden en ze meenden dat het mogelijk was dat het wel eens om een en dezelfde kwaal zou kunnen gaan. Bovendien
lijken de patienten van alle syndromen goed te reageren op steeds dezelfde therapiën, zoals cognitieve gedragstherapie
(CGT), sportbeoefening en antidepressiva.
De DSM-IV had al een diagnose beschikbaar voor enkele zaken die grenzen aan Functional Somatic Syndrome (FSS) en dat was Somatization
Disorder. Deze diagnose werd ooit gebruikt om gevallen van hysterie te kunnen omvatten, maar wordt tegenwoordig gebruikt bij
patiënten die voortdurend klagen over diverse lichamelijke symptomen, die geen aantoonbare fysieke oorsprong blijken te hebben.
De redactie van de nieuwe DSM-V (verwacht verscjiningsjaar 2013) heeft nu voorgesteld om de criteria van de Somatization Disorder
zodanig aan te passen dat alle bovengenoemde ziektebeelden binnen die diagnose zullen gaan vallen.
Het zal je niet verbazen dat allerlei belangengroeperingen daartegen in het geweer zijn gekomen omdat die aanpassing zou betekenen
dat deze ziektebeelden daarmee van een lichamelijk probleem in een psychisch probleem zullen veranderen.
In Nederland publiceerde de Gezondheidsraad al in 2005
een
advies over het Chronisch
Vermoeidheidssyndroom. In dat advies gebruikten
zij bewust niet de alternatieve term ME (myalgische encephalomelitis) omdat die term ten onrechte suggereerde dat er een
ontsteking zou zijn in de hersenen en het ruggenmerg. De commissie adviseerde de Minister dat cognitieve gedragstherapie
(CGT) de meeste kans van slagen had om de ziekte aan te pakken.
Wat voor CVS geldt zou evengoed kunnen gelden voor alle andere problemen die men onder Functional Somatic Syndrome (FSS)
zou kunnen schikken. Dat gegeven maakt de nu al omstreden keuze om de problemen binnen de DSM-V op te nemen te begrijpen.
