PDD-NOS

De petitie tegen de overheveling van Jeugd GGz naar de gemeenten is door ruim 90.000 mensen ondertekend. Dit zegt iets over de zorgen die er zijn met betrekking tot de transitie, maar ook iets over het lobby talent van de GGz.

Onware berichten
In weblogs, krantenartikelen en ander media uiten met name kinder- en jeugdpsychiaters hun zorgen, en als iemand het waagt zich publiekelijk over de eventuele voordelen van de transitie uit te laten, dan volgen daarop gelijk felle reacties van deze psychiaters. Ouders die zich zorgen maken over de zorg voor hun kind in de toekomst worden actief naar voren geschoven. Eén van die ouders alarmeerde de pers alarmeerde de pers nadat ze had begrepen dat gemeenteambtenaren na een zesdaagse cursus het werk van kinder- en jeugdpsychiaters zouden gaan overnemen. Onzin natuurlijk, het bericht werd ook al snel door de VNG ontkracht, maar toen was het kwaad al geschied. Op de social media verspreidde het 'nieuws' zich razendsnel, met daaronder een link en een oproep om de petitie te tekenen.

Druk op hoogleraren
Hoogleraren zijn door de initiatiefnemers van de petitie gebombardeerd met emails. Eén van hen vertelde me dat ze zoveel mailtjes kreeg over het belang van het tekenen van deze petitie dat ze uiteindelijk toe gaf om er van af te zijn. Ze zei ook dat ze er spijt van heeft dat ze getekend heeft.

Een andere hoogleraar, Prof dr. Corine de Ruiter, heeft de petitie ook ondertekend, maar had de moed om zich publiekelijk - in een brief in de NRC - te bedenken.

Donderpreek
Wie in de GGz werkt en niet tegen de transitie is heeft het op dit moment niet gemakkelijk. Toen ik nog in de kinderpsychiatrie werkte ondervond ik aan den lijve hoe eensgezindheid afgedwongen wordt en hoe men omgaat met kritische collega's. Binnen de instelling kreeg ik geen gehoor, dus uitte ik m'n zorgen over het ruim toepassen van de ADHD diagnose in het dagblad Trouw. Onmiddellijk werd ik ontboden bij de managers van de instelling voor een ronduit intimiderende donderpreek. Ze hadden beter eerst even met m'n moeder kunnen bellen ("zeg nóóit tegen Laura dat ze iets nìet mag doen").

Mond snoeren
Ik ging op de universiteit werken, omdat discussie hier de norm is. Maar ook hier werd er vanuit de psychiatrie druk uitgeoefend om mij de mond te snoeren. Toen ik eind 2011 in NRC Next een kritische reactie's schreef op een eerder stuk van zes hoogleraren Kinderpsychiatrie, schreef één van die hoogleraren een klaagbrief hierover naar het bestuur van de afdeling waar ik werk. Tevergeefs, want op de universiteit zitten we niet aan de touwtjes van de hoogleraren.

Handboek PDD-NOS Column: maart 2014

Hoop
Hoeveel van de mensen die de petitie ondertekend hebben, staan met evenveel vuur achter hun handtekening als de opinieleidende initiatiefnemers? Hoeveel ruimte was er binnen de GGz voor twijfel en tegengeluid? Hoeveel mensen hebben getekend door alarmerende - maar onjuiste - berichtgevingen? Er zijn zorgen over de transitie, dat is duidelijk en terecht. Daarnaast is er optimisme, energie en hoop, vooral van mensen buiten de GGz, die de transitie als een kans zien om kinderen en gezinnen beter en sneller die hulp te bieden die ze nodig hebben. Niet meer en ook niet minder.

First do no harm
De tijd en energie die met name kinderpsychiaters nu besteden aan het protesteren tegen de transitie is weinig constructief. De druk om je te houden aan de mores van je "stam" en je niet tegen de mening van de meerderheid te keren is kortzichtig, houdt innovatie tegen, druist in tegen de vrije meningsuiting en is vooral zonde van zoveel negatieve energie. Bovendien vertelt de energieke lobbygroep maar een deel van het verhaal. Een directe aanleiding voor de transitie is immers het feit dat de specialistische GGz onverantwoord snel gegroeid is. De voorzitter van de Nederlandse vereniging voor Psychiatrie erkende op nationale televisie dat marktwerking hier een factor in is geweest: "Geld is een belangrijke prikkel, psychiaters zijn ook mensen". Hoe verhoudt dit zich tot de eed die dokters afleggen? Geldt "first do no harm" niet meer als er veel geld te verdienen valt?

Bescheidenheid
De lobby rondom de petitie doet voorkomen alsof bewindslieden die de transitie door willen voeren de boemannen/vrouwen zijn, en de actievoerende psychiaters de helden die opkomen voor de belangen van kwetsbare kinderen. Doel van de transitie is echter om de zorg voor die kwetsbare kinderen te verbeteren, en dat is broodnodig. De specialistische GGz heeft de druk van perverse financiële prikkels en de druk vanuit de samenleving niet kunnen weerstaan. Dat is tot op zekere hoogte begrijpelijk maar niet iets om trots op te zijn. Bescheidenheid en hulpvaardigheid zouden gepast zijn, nu de gemeenten voor de pittige taak staan om het beter te doen. Angst en wantrouwen zaaien gaat de gemeenten, de kinderen en hun ouders niet helpen.

Deze column is eerder gepubliceerd op artsennet.nl en is met uitdrukkelijke toestemming van de schrijver overgenomen.

Wie zijn de helden?