PDD-NOS

Een onderzoeksgroep van de Radboud Universiteit uit Nijmegen publiceerde recentelijk een review in het vakblad Neuropsychiatric Disease and Treatment, waaruit opnieuw blijkt dat een specifieke vetzuurcombinatie doeltreffend kan zijn in de behandeling van ADHD[1].

Deze onderzoeksgroep, onder leiding van Anja Königs en Amanda Kiliaan, selecteerde zorgvuldig 25 studies, die gepubliceerd waren tussen 2000 en 2015, waarin het effect werd bekeken van omega-vetzuren op de signalen en symptomen van ADHD.

Zij stelden grote tegenstellingen vast voor wat betreft de resultaten van de verschillende studies, maar concludeerden tegelijkertijd dat er wel degelijk bewijs is dat een specifieke samenstelling een positief effect kan hebben. Hiermee bevestigen zij wat ook al in eerdere meta-analyses werd bevonden: Niet elk vetzuurproduct is even doeltreffend, maar een specifieke formule met de omega 3- en 6- vetzuren EPA, DHA en GLA met toevoeging van vitamine E, laat veelbelovende resultaten zien.

Methylfenidaat
Methylfenidaat is het meest gebruikte geneesmiddel bij ADHD en wordt door een grote groep kinderen en volwassenen gebruikt. Methylfenidaat heeft echter een aantal belangrijke nadelen:
• Methylfenidaat heeft alleen effect op symptomen;
• De effecten zijn slechts van korte duur (halfwaardetijd van intermediate-methylfenidaat is 2 tot 4 uur);
• Er bestaat een groot risico op (ernstige) bijwerkingen, die ook op lange termijn schadelijk kunnen zijn;
• Methylfenidaat heeft een andere (uit)werking bij kinderen dan bij volwassenen.

Gevolg: Er is een dringende behoefte aan andere, minder schadelijke behandelingen.

Meervoudig onverzadigde vetzuren (omega 3 en 6)
• ADHD-patiënten hebben over het algemeen een tekort aan bepaalde omega 3- en 6-vetzuren, die we uitsluitend kunnen halen uit voeding;
• In het verleden werd reeds aangetoond dat die essentieel zijn voor de hersenontwikkeling en -functie;
• Niet elke vetzuurformule geeft significante resultaten.

Gevolg: Het blijkt een interessant onderwerp te zijn om verder te onderzoeken, maar we moeten steeds voldoende kritisch en genuanceerd blijven om de meest geschikte combinatie te vinden die in aanmerking komt voor de meest doeltreffende behandeling.

Handboek PDD-NOS Column: oktober 2016

Wetenschappelijk belang van de vetzuursamenstelling
Resultaten van onderzoeken betreffende de behandeling van ADHD met omega 3-vetzuren lopen zeer uiteen. Om te achterhalen waar die tegenstellingen vandaan komen, hebben verschillende onafhankelijke onderzoeksgroepen de afgelopen vier jaar tientallen studieresultaten herzien en opnieuw beoordeeld:
• Alleen EPA en DHA (omega-3) of alleen omega 6 bleken onvoldoende effectief;
• Vooral de combinatie met GLA (ontstekingsremmende omega 6) bleek veelbelovend;
• De formule EPA/DHA/GLA in de verhouding 9:3:1 met toevoeging van vitamine E, doet het steeds goed in wetenschappelijk onderzoek (beter dan alle andere formules die de verwachtingen niet kunnen inlossen);
• Dit is nu opnieuw bevestigd door de groep van Königs en Kiliaan in hun laatste review. Ze voegen er wel aan toe dat het gebruik van deze vetzuren vooral doeltreffend kan zijn bij patiënten met een mildere vorm van ADHD en vooral ook bij kinderen van het onoplettende type, ADD.

Combinatie met Methylfenidaat
Deze vetzuurformule werd in een van de studies vergeleken met methylfenidaat en een combinatie van de twee[2].

Een interessante onderzoeksopzet, want kinderen die de vetzuren samen met methylfenidaat kregen toegediend hadden beduidend minder last van de negatieve bijwerkingen van methylfenidaat, terwijl sommige bijwerkingen daarvan zelfs helemaal verdwenen. De bijwerkingen van de vetzuren bleven beperkt tot slechts enkele deelnemers met lichte maagdarmklachten en een incidentele bloedneus (die waren na 1 maand ook vanzelf weer verdwenen). Daarnaast gaven CGI-scores aan dat die kinderen beduidend beter in hun vel zaten.

Combinatie met Fosfolipiden
Fosfolipiden zijn structurele bouwelementen in de celmembraan. In drie van de onderzochte studies waren aan de vetzuurformules ook fosfolipiden toegevoegd in verschillende doseringen om een eventueel additioneel effect te kunnen bestuderen.

In geen enkele van deze studies had deze combinatie een significant effect op ADHD.

Conclusies
Deze nieuwe review bevestigt dat de behandeling met omega 3- en 6-vetzuren (EPA/DHA/GLA) aantrekkelijk zijn voor de behandeling van ADHD:
• Als monotherapie bij een mildere vorm van ADHD (ADD);
• Als adjuvans bij farmacotherapie om het risico op bijwerkingen te reduceren. Bovendien is het minder schadelijk dan methylfenidaat of andere stimulantia.

Het advies is om de formule te gebruiken die in klinische studies de beste resultaten heeft laten zien voor de de grootste kans op succes: EPA/DHAGLA in de verhouding 9:3:1 met toevoeging van vitamine E.

In de toekomst is het wenselijk om meer kwalitatief hoogwaardige studies uit te voeren ter bevestiging van de huidige resultaten. Enkele nieuwe studies zijn inmiddels gestart.

[1] Königs en Kiliaan: Critical appraisal of omega-3 fatty acids in attention-deficit/hyperactivity disorder treatment in Neuropsychiatric Disease and Treatment – 2016
[2] Barragán et al: Efficacy and Safety of Omega-3/6 FattyAcids, Methylphenidate, and a Combined Treatment in Children With ADHD in Journal of Attention Disorders – 2014

ADHD en specifieke combinatie van omega vetzuren