Tegenwoordig verschijnen er steeds meer berichten dat bepaalde medicijnen, die voorgeschreven worden tegen depressie,
zelfmoordgedachtes of zelfs daadwerkelijk zelfmoorden kunnen opwekken.
Moderne medicijnen tegen depressie zijn SSRIs ofwel Selective Serotonin Re-uptake Inhibitors. In Nederland zijn voor de
behandeling van depressie een aantal middelen op de markt: citalopram (Cipramil®), escitalopram (Lexapro®), fluoxetine (Prozac®),
fluvoxamine (Fevarin®), paroxetine (Seroxat®) en sertraline (Zoloft®). Venlafaxine (Efexor®) in een dosis van minder dan 150 mg
wordt ook beschouwd als een SSRI.
We beginnen onze speurtocht bij het bijwerkingencentrum Lareb. Zij melden dat het Lreb tussen 1994 en 2014 78 meldingen heeft
ontvangen van agressie die in verband konden worden gebracht met het slikken van SSRIs. Dat betekent 4 meldingen per jaar. Dat
lijkt weinig en wellicht te verwaarlozen, maar ik vermoed dat veel gevallen van agressie niet aan het Lareb worden gemeld en dat
de huisarts aan zijn patiënt snel een ander middel voorschrijft als er klachten van agressie komen.
In 2016 verschenen de resultaten van een grootschalig onderzoek in het British Medical Journal[1]. De onderzoekers bekeken alle
rapportages (duloxetine, fluoxetine, paroxetine, sertraline en venlafaxine) die ze – meestal na wat gemopper – ontvingen van
de regulerende instanties van de Europese Gemeenschap en het Verenigd Koninkrijk. Tevens werden de beknopte onderzoeksrapportages
(duloxetine and fluoxetine) van de website van de fabrikant Eli Lilly geplukt.
De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat het risico op zelfmoord en agressie bij kinderen en jongvolwassenen verdubbelde
(
... in children and adolescents the risk of suicidality and aggression doubled.) bij het gebruik van die antidepressiva.
Nu kunnen we dus gaan besluiten om aan kinderen en jongvolwassen geen SSRIs voor te gaan schrijven om te voorkomen dat ze
zichzelf of anderen vreselijke dingen aandoen, maar zo eenvoudig zit de wereld van de medicijnen niet in elkaar.
Methylfenidaat is namelijk ook een middel dat op de hersenen inwerkt. Het lijkt een broertje van SSRI: een Norepinephrine–Dopamine Re-uptake
inhibitor (NDRI), maar men vergeet er gewoonlijk bij te vertellen dat ook methylfenidaat eigenlijk
ook een SSRI is.
Methylfenidaat wordt tegenwoordig veel (of zelfs te veel) voorgeschreven bij kinderen met ADHD.
Handboek PDD-NOS Column: augustus 2017
Zou het gebruik van methylfenidaat dan ook kunnen leiden tot agressie en zelfmoordneigingen? Uit een recent wetenschappelijk
onderzoek blijkt dat de gevallen van zelfmoordpogingen hoger bleken direct vóór en de eerste periode ná de het begin van de
behandeling. Daarna liep het risoco terug (The incidence of suicide attempts was higher in the period immediately before
the start of methylphenidate treatment. The risk remained elevated immediately after the start of methylphenidate treatment and
returned to baseline levels during continuation of methylphenidate treatment)[2]. De onderzoekers geloven dat bestaande
psychische problemen worden getriggered door de angst voor de mogelijke effecten van het medicijngebruik.
Deze resultaten lijken bemoedigend: wanneer er gestart zal worden met methyfenidaat hou je je kind extra in de gaten en
als de eerste periode probleemloos voorbij is kun je opgelucht ademhalen.
Zo eenvoudig is het probleem echter niet, want uit een ander onderzoek blijkt juist weer dat patiënten soms wel degelijk
zelfmoordgedachten kregen bij het voortdurend gebruik van zowel methylfenidaat als atomoxetine (Strattera®), een Norepinephrine
Re-uptake Inhibitor (NRI), die ook wordt voorgeschreven bij ADHD[3][4].
Mijn advies is dus: gebruik medicijnen tegen de gevolgen van ADHD pas als alle andere mogelijke interventies gefaald hebben. Je speelt
wel Russische roulette met een zich nog ontwikkelend kinderbrein.
[1] Sharma et al: Suicidality and aggression during antidepressant treatment: systematic review and meta-analyses based on
clinical study reports in British Medical Journal – 2016
[2] Man et al: Association of Risk of Suicide Attempts With Methylphenidate Treatment in Journal of the American
Medical Association – 2017
[3] Bushe, Savill: Suicide related events and attention deficit hyperactivity disorder treatments in children and adolescents: a
meta-analysis of atomoxetine and methylphenidate comparator clinical trials in Child and Adolescent Psychiatry and Mental Heath – 2013
[4] Capuano et al: Atomoxetine in the treatment of attention deficit hyperactivity disorder and suicidal ideation in European
Opinion on Drug Safety – 2014
