In mijn eerdere bijdragen over pesten introduceerde
(zie
hier en
hier) ik het woord 'bullebakken'
om het gedrag en de persoonlijkheid van de volwassen pester beter te beschrijven. Als je dieper in het
brein en de persoonlijkheid van een bullebak kijkt zie je een onzeker iemand, die ook nog eens gekweld
wordt door een antisociale persoonlijkheidsstoornis.
Het bullebakken is dus in dit geval een uiting van een stoornis en je zou kunnen denken dat een patiënt – want
zo zou de bullebak eigenlijk gezien moeten worden – zijn negatieve gedrag niet kan stoppen of temperen, juist
omdat het als een stoornis, een kronkel huist in de hersenen
Dat kan, maar wat gebeurt er als iemand moedwillig dat negatieve gedrag vertoont om er zelf beter van te worden. Het is
namelijk niet ongewoon dat een collega of medewerker bullebakgedrag vertoont om iemand weg te pesten om er
uiteindelijk zelf de vruchten van te kunnen plukken.
De bullebak kan vaak niet op eigen kracht de positie
bereiken, die hij of zij ambieert, omdat deze te vaak bewust of onbewust anti-sociaal gedrag vertoont. De patiënt ziet dat negatieve
gedrag zelf uiteraard niet, maar zijn omgeving en zeker zijn leidinggevenden zien, horen of voelen dat de bullebak niet
te vertrouwen is.
Vaak kan er niet eens de vinger op worden gelegd wat er precies schort aan het gedrag, maar er ontstaat in
veel gevallen een gevoel van 'deze is niet helemaal geschikt voor een naasthogere functie'.
Handboek PDD-NOS Column: november 2017
Dat is dan ook vaak de reden en oorzaak van het bullebakgedrag jegens een collega die wel de juiste capaciteiten heeft.
Er zal negatief gedrag ontstaan door geruchten en roddels over die collega te verspreiden, collega's opzetten tegen die
persoon en in het algemeen zal er zo'n negatieve sfeer gecreëerd worden waarin het slachtoffer uiteindelijk langdurig ziek thuis komt te zitten.
Vervolgens neemt de bullebak met graagte de taken over van het slachtoffer in de hoop en verwachting dat hem nu wel de zo
gewenste promotie ten deel zal vallen. Soms worden zelfs de hobby's overgenomen om te tonen dat hij zeer geschikt is, 'want
hij doet immers exact hetzelfde als zijn slachtoffer'.
De bullebak gedraagt zich hiermee als een koekoeksjong, die genadeloos zijn collega uit het nest stoot. Het is vreemd dat
collega's en leidinggevenden vaak bijna blind zijn voor dit gedrag. De reden hiervan is dat bullebakken werkt als een
sluipend gif: je herkent het in veel gevallen pas als het te laat is[1]. De psychosociale werkomgeving is daarom bijzonder
belangrijk voor de ontwikkeling (of juist het tegengaan) van bullebakken[2].
En wie is verantwoordelijk voor die psychosociale werkomgeving? Jawel, de leidinggevenden. Met andere woorden: de bullebak
heeft de schuld en de leiding is verantwoordelijk.
Zoals William Shakespeare al zei in zijn toneelstuk 'The Tempest': "
Hell is empty, and all the devils are here."
De hele serie over bullebakken is
hier te lezen.
[1] Taylor, Taylor: Enactors of horizontal violence: The pathological bully, the self-justified bully and the unprofessional
co-worker
in Journal of Advanced Nursing – 2017
[2] Pihl et al: Social capital and workplace bullying
in Work – 2017
