Onderzoekers van Karolinska Institutet in Zweden hebben een eiwit in de hersenen geïdentificeerd dat van belang is voor zowel de functie van
de stemmingsregulerende stof serotonine als voor de afgifte van stresshormonen. Weliswaar heeft het onderzoek plaatsgevonden bij muizen, maar
toch is het van belang voor de mens, want de bevindingen kunnen uiteindelijk gevolgen hebben voor de ontwikkeling van nieuwe medicijnen voor
depressie en angststoornissen.
Na het ervaren van trauma of ernstige stress, ontwikkelen sommige mensen een abnormale stressreactie of chronische stress. Dit verhoogt het
risico op het ontwikkelen van andere ziekten, zoals depressie en angst, maar het is eigenlijk nog steeds niet bekend welke mechanismen daarvoor
verantwoordelijk zijn of hoe de stressreactie wordt gereguleerd.
De onderzoeksgroep van Karolinska Institutet heeft eerder aangetoond dat het eiwit p11 een belangrijke rol speelt bij de aanmaak van serotonine,
een neurotransmitter in de hersenen die de stemming reguleert. Depressieve patiënten en slachtoffers van zelfmoord hebben lagere niveaus van het
p11-eiwit in hun hersenen en laboratoriummuizen met verlaagde p11-niveaus vertonen gedrag dat lijkt op dat depressie en angst. De p11-spiegels
bij muizen kunnen ook worden verhoogd door sommige antidepressiva.
De nieuwe studie toont aan dat p11 de initiële afgifte van het stresshormoon cortisol bij muizen beïnvloedt door de activiteit van specifieke
neuronen in de hypothalamus van het hersengebied te moduleren.
Handboek PDD-NOS Column: november 2020
Via een totaal andere signaalroute, die afkomstig is uit de hersenstam, beïnvloedt
p11 ook de afgifte van twee andere stresshormonen, namelijk adrenaline en noradrenaline. Bovendien toonden de tests aan dat muizen met p11-deficiëntie
sterker reageren op stress, met een hogere hartslag en meer tekenen van angst, vergeleken met muizen met normale p11-waarden.
"We weten dat een abnormale stressreactie een depressie kan versnellen of verergeren en angststoornissen, en bovendien hart- en vaatziekten kan
veroorzaken", zegt Vasco Sousa, onderzoeker bij de afdeling Klinische Neurowetenschappen, Karolinska Institutet. "Daarom is het belangrijk om
erachter te komen of het verband tussen p11-deficiëntie en stressrespons die we bij muizen zien, ook bij patiënten kan worden gezien."
De onderzoekers zijn van mening dat de bevindingen gevolgen kunnen hebben voor de ontwikkeling van nieuwe, effectievere medicijnen. Er is grote
behoefte aan nieuwe behandelingen omdat de huidige antidepressiva bij veel patiënten niet effectief genoeg blijken te zijn.
"Een veelbelovende benadering betreft de toediening van middelen die de gelokaliseerde expressie van p11 versterken, en er worden al verschillende
experimenten uitgevoerd met diermodellen voor depressie", zegt Per Svenningsson, professor aan de afdeling Klinische Neurowetenschappen,
Karolinska Institutet, die de studie leidde. "Een andere interessante benadering die verder onderzoek behoeft, betreft de ontwikkeling van medicijnen
die het begin van de stresshormoonrespons in de hersenen blokkeren."
[1] Sousa et al: P11 deficiency increases stress reactivity along with HPA axis and autonomic hyperresponsiveness in Molecular Psychiatry - 2020
