Dr. Joost Linschooten - Onderzoeker
Een slechte leefstijl kan nadelige effecten hebben op de gezondheid, maar kan op den duur zelfs het DNA beschadigen, waardoor het de genetische
integriteit aantast. Dat aangetast DNA ook doorgegeven kan worden van vader op kind, is niet algemeen bekend. Dr. Joost Linschooten deed er
onderzoek naar aan Maastricht University.
We weten dat de leefstijl van de moeder een grote rol speelt bij de ontwikkeling van het (ongeboren) kind. Onderzoek en voorlichting richten
zich dan ook logischerwijs vooral op de moeder. Het belang van de leefstijl van de vader blijft echter meestal onderbelicht. En dat is volgens
Linschooten niet terecht.
Conceptie en geboorteuitkomsten
De leefgewoontes van de vader hebben sowieso gevolgen voor de conceptie en voor het kind, zo vertelt Linschooten. Zo is het sperma van mannen met
obesitas van lagere kwaliteit; de spermacellen zijn minder beweeglijk of minder in aantal. Dat is natuurlijk van invloed op de vruchtbaarheid.
Ook op de geboorte-uitkomsten zijn effecten te zien: kinderen van vaders met obesitas hebben vaker een (te) laag geboortegewicht. Dit heeft echter
nog niet zo veel te maken met het genoom van vader en kind.
Genetische schade
Het is bekend dat, naast veroudering, ongezonde gewoontes schade kunnen berokkenen aan het DNA. In ons onderzoek hebben we gekeken of genetische
schade terug te zien is in de mannelijke geslachtscellen en of deze schade dan ook via de vader overerfelijk is. Beide vragen konden we positief
beantwoorden, gaat Linschooten verder. Bij de vorming van een spermacel komt de ontwikkeling (dus ook eventuele beschadiging) van het DNA stil
te liggen. Het DNA in de spermatozoa is dus echt een reflectie van wat het lichaam er op dat moment heeft ingestopt, verduidelijkt Linschooten.
We hebben gezien dat als het DNA van de vader beschadigd was, er dus ook echt beschadigd DNA in de zaadcel terechtkomt, verklaart hij.
Handboek PDD-NOS Column: juni 2021
Roken
We hebben gevonden dat bepaalde leefstijl-factoren verband houden met DNA-schade die overerfelijk is, vervolgt Linschooten. De sterkste correlatie
zagen we bij roken. Dat is volgens Linschooten niet zo gek, want sigarettenrook bevat een veelheid aan toxische componenten met
duidelijk teratogene effecten, effecten van stoffen waaraan ouders zijn blootgesteld en n afwijkingen kunnen veroorzaken in de ontwikkeling van het
(ongeboren) kind.
Antioxidanten
Ook zagen we een verband met bruto jaarinkomen: een hoger jaarinkomen hing samen met minder genetische afwijkingen in het kind. Daarmee kunnen we
waarschijnlijk wel de link leggen naar ook andere leefstijlfactoren dan roken. Mensen met een hoger inkomen roken immers niet alleen minder, ze hebben
tevens meer mogelijkheden om gezonde voedingsmiddelen te kopen. Een van de voordelen van een gezond (en duurder) voedingspatroon is, dat het
voldoende antioxidanten levert. Antioxidanten bieden bescherming tegen de schade die reactieve zuurstofdeeltjes (vrije radicalen) kunnen veroorzaken
aan lichaamscellen. We konden niet specifiek een bepaald voedingsmiddel aanwijzen dat effect had op het DNA, met uitzondering van een mogelijk gunstige
uitwerking van ongefilterde koffie. Dat komt waarschijnlijk doordat ook in ongefilterde koffie veel antioxidanten zitten. En ook hier geldt weer:
ongefilterde koffie - een lekkere espresso bijvoorbeeld - is meestal duurder dan gefilterde koffie.
Voor aanstaande vaders
Linschooten besluit met een tip voor aanstaande vaders: Het proces van de spermatogenese duurt
ongeveer 74 dagen. Besef dus, als je aan zwanger worden denkt, dat (beschadigd) DNA al twee maanden voor de bevruchting wordt ingepakt in een
zaadcel. Maar twee maanden voor de bevruchting ineens gezond gaan leven, is niet voldoende. Beschadigingen door bijvoorbeeld roken zijn, ook bij
de vader en dus in zijn zaad, veel langer in het DNA terug te zien dan die twee maanden.
Met uitdrukkelijke toestemming van het
Kenniscentrum Suiker & Voeding overgenomen
uit Suiker in Perspectief (editie van mei 2021). Zie
hier.
