De Ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie. Naar schatting hebben in Nederland zo'n 300,000 mensen een diagnose van dementie gekregen, al
denken artsen dat misschien wel 100,000 mensen dementie hebben zonder dat ze een officiele diagnose hebben gekregen.
De ziekte van Alzheimer is een zogenaamde progressieve hersenziekte, waarbij de zenuwcellen in de hersenen kapot gaan. Dit komt doordat bepaalde eiwitten zich
ophopen in de zenuwcellen. Ook kunnen bepaalde vezels zich in de cellen ophopen. Deze ophopingen verstoren de onderlinge communicatie.
Nog steeds begrijpen wetenschappers nog niet volledig wat de oorzaken zijn van de ziekte van Alzheimer. De oorzaken zijn waarschijnlijk een combinatie van
leeftijdsgerelateerde veranderingen in de hersenen, samen met genetische, omgevings- en leefstijlfactoren. Elk van deze factoren afzonderlijk of gezamenlijk
kunnen het risico op het verhogen of verlagen op het ontstaan van de ziekte van Alzheimer.
Je kunt dus door gezond te leven de kans op het krijgen van de ziekte van Alzheimer behoorlijk verminderen, maar recent onderzoek heeft een volstrekt nieuw
aandachtsgebied blootgelegd: vaccinaties.
Ja, ik weet het, als gevolg van misinformatie tijden de coronapandemie zijn veel mensen huiverig geworden voor het krijgen van vaccins. Ik kan wel zeggen dat
die angst volstrekt onterecht is, maar ik vermoed dat het wantrouwen te diep geworteld is.
Uit dit nieuwe onderzoek blijkt dat mensen, die tenminste een enkele griepprik hebben gehad al een 40% kleinere kans hebben op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer
dan mensen die niet gevaccineerd waren[1].
Onderzoekers vergeleken het risico op de ziekte van Alzheimer tussen deelnemers met en zonder voorafgaande griepvaccinatie in een grote landelijke steekproef van
Amerikaanse volwassenen van 65 jaar en ouder.
Ze ontdekten dat griepvaccinatie bij oudere volwassenen het risico op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer gedurende meerdere jaren vermindert. De
sterkte van dit beschermende effect nam toe met het aantal jaren dat een persoon jaarlijks een griepvaccin kreeg. Met andere woorden: de snelheid van het
ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer was het laagst onder degenen die consequent ieder jaar het griepvaccin kregen. Toekomstig onderzoek moet uitwijzen
of griepvaccinatie ook geassocieerd is met de snelheid van symptoomprogressie bij patiënten die al de ziekte van Alzheimer hebben.
Al eerder vonden onderzoekers een mogelijk verband tussen het griepvaccin en een verminderd risico op de ziekte van Alzheimer[2][3][4]. Nu analyseerde men een
veel grotere steekproef dan dat eerdere onderzoek, waaronder 935.887 tegen griep gevaccineerde patiënten en 935.887 niet-gevaccineerde patienten.
Handboek PDD-NOS Column: juli 2022
Tijdens follow-up gesprekken van vier jaar bleek ongeveer 5,1% van de tegen griep gevaccineerde patiënten de ziekte van Alzheimer te hebben ontwikkeld. Ondertussen
had 8,5% van de niet-gevaccineerde patiënten tijdens de follow-up de ziekte van Alzheimer ontwikkeld.
Deze resultaten onderstrepen het sterke beschermende effect van het griepvaccin tegen de ziekte van Alzheimer, aldus de onderzoekers. De onderliggende mechanismen
achter dit proces vereisen echter verder onderzoek.
Aangezien er aanwijzingen zijn dat verschillende vaccins kunnen beschermen tegen de ziekte van Alzheimer, denken we dat het geen specifiek effect van het griepvaccin
is, zo speculeren de onderzoekers. In plaats daarvan geloven ze dat het immuunsysteem complex is en dat sommige 'aanvallen', zoals ontstekingen (longontsteking,
blaasontsteking, enz) en zelfs een ernstige coronabesmetting[5] het kunnen activeren op een manier die de ziekte van Alzheimer verergert. Maar andere dingen die het
immuunsysteem activeren, kunnen dit op een andere manier doen - een manier die beschermt tegen de ziekte van Alzheimer. Het is duidelijk dat we meer moeten leren over
hoe het immuunsysteem de resultaten bij deze ziekte verslechtert of verbetert.
Eerdere onderzoeken hebben een verminderd risico op dementie gevonden in verband met eerdere blootstelling aan verschillende vaccinaties voor volwassenen, waaronder
die voor tetanus, polio en herpes, naast het griepvaccin en andere.
Bovendien, naarmate er meer tijd verstrijkt sinds de introductie van het coronavaccin en er langere follow-upgegevens beschikbaar komen, zei hoofdonderzoeker
Bukhbinder dat het de moeite waard zal zijn om te onderzoeken of er een vergelijkbaar verband bestaat tussen coronavaccinatie en het risico op de ziekte van Alzheimer.
De conclusie van de stand van het wetenschappelijk onderzoek is dat het krijgen van een vaccinatie je immuunsysteem kennelijk zo alert houdt dat het de degeneratie
van je hersenen kan tegengaat of kan vertragen. De ironie van het verhaal is dat een ernstige infectie met het coronavirus kan leiden tot een versnelling van het ontstaan
van de ziekte van Alzheimer, terwijl een vaccinatie tegen datzelfde coronavirus mogelijk juist zorgt voor een vertaging van het ontstaan van de ziekte van Alzheimer.
[1] Bukhbinder et al: Risk of Alzheimer's Disease Following Influenza Vaccination: A Claims-Based Cohort Study Using Propensity Score Matching in Journal of
Alzheimer's Disease – 2022
[2] Verreault et al: Past exposure to vaccines and subsequent risk of Alzheimer's disease in Journal of Alzheimer's Disease – 2001
[3] Wiemken et al: Comparison of rates of dementia among older adult recipients of two, one, or no vaccinations in Journal of the American Geriatrics Society - 2021
[4] Scherrer et al: Impact of herpes zoster vaccination on incident dementia: A retrospective study in two patient cohorts in PloS One – 2021
[5] Taquet et al: 6-month neurological and psychiatric outcomes in 236 379 survivors of COVID-19: A retrospective cohort study using electronic health records in Lancet Psychiatry - 2021
