Stel: Je kind is voortdurend hyperactief, impulsief en onoplettend. Je kind is dan zeker niet het enige kind met die vervelende karaktertrekjes en je vreest als ouder al snel dat je kind last heeft van ADHD. Je bent zeker niet het enige ouderpaar dat zorgelijk naar je kind kijkt. Maar, hoewel de symptomen misschien doen denken aan ADHD, hoeft dat zeker niet het geval te zijn. Niet iedereen die zich wat moeilijker kan concentreren heeft ADHD.
Artsen en psychologen raden tegenwoordig ouders aan om onderzoek op Google te doen als je denk dat je kind symptomen van ADHD heeft, want de antwoorden van Google worden 'gestuurd' op basis van de vraagstelling. Bovendien vrees je als ouder altijd het ergste en worden kleine problemen al snel uitvergroot tot iets zorgelijks.
Maar hoe kan het dat iemand ADHD-symptomen ervaart zonder de diagnose?
Iedereen, zelfs jijzelf, ervaart weleens ADHD-achtige symptomen. We zijn allemaal weleens onrustig en snel afgeleid. Het zit ons soms niet allemaal mee in het leven en daar reageer je chagrijnig op met als gevolg soms (tijdelijke) hyperactiviteit, impulsiviteit en onoplettend. Het zijn heel normale eigenschappen die we als mens regelmatig ervaren. Maar, omdat we volwassen zijn en voldoende levenservaring hebben, zijn deze gedragingen vaak maar een tijdelijk fenomeen. We herpakken ons, zuchten eens diep en gaan weer door.
Een kind kan zich soms wat moeilijker over een probleem heenzetten, zit soms met zijn of haar hormonen in de knoop of hebben simpelweg iets onder de leden. Daarom heeft niet ieder kind dat zich wat moeilijker kan concentreren ook ADHD. Kinder- en jeugdpsychologen krijgen regelmatig ouders over de vloer die denken dat hun kind ADHD heeft, maar vaak kunnen de symptomen door iets anders verklaard worden.
ADHD is een ontwikkelingsproblematiek en wordt pas gediagnosticeerd wanneer de symptomen in die mate aanwezig zijn dat het een nadelig effect heeft op je functioneren en wanneer de symptomen door niets anders verklaard kunnen worden. Dat betekent dat, als je kind druk, impulsief of onoplettend is, het pas als een medisch of psychologisch probleem wordt gezien als het kind daardoor problemen heeft in het dagelijks functioneren.
Er bestaan veel andere aandoeningen die (ongeveer) vergelijkbare symptomen hebben als ADHD. Het gaat dan voornamelijk om angststoornissen, slaapstoornissen, leerproblemen en andere psychische aandoeningen, waaronder (soms) bipolaire stoornissen. Dat maakt het stellen van de juiste natuurlijk enorm lastig.
Handboek PDD-NOS Column: augustus 2024
Ook slaapproblemen en het voortdurend gamen op de computer worden tegenwoordig gezien als mogelijke oorzaken voor ADHD-achtig gedrag. Wetenschappelijk onderzoek, gepubliceerd in 2024, toont een belangrijk verband aan tussen problematisch gaminggedrag en ADHD
('Our results highlight the high prevalence of Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) in adolescents with problematic gaming and the links between this addiction and inattention, anxiety, depression, behavioural and emotional problems')[1].
Het is natuurlijk wel zo dat we in toenemende mate in een prestatiemaatschappij leven waar alles gericht is op snel en veel. Dat maakt het voor iedereen lastiger om een lange tijd gefocust te blijven.
Als het gaat over slaapproblemen en verslavingsproblematiek is het moeilijk om oorzaak en gevolg van elkaar te onderscheiden. Uit onderzoek weten we dat mensen met ADHD een grotere kans hebben op andere problemen. Mensen met ADHD slapen doorgaans slechter en zijn ook nog eens gevoeliger voor verslavingen.
Het is natuurlijk een zorgelijke ontwikkeling dat een kind gediagnosticeerd wordt met ADHD, terwijl hij of zij die stoornis niet eens heeft. Er komt daardoor geen passende oplossing voor het probleem. Als de onderliggende angststoornissen, slaapproblemen of leermoeilijkheden niet effectief behandeld worden, maar wel een niet-bestaande ADHD, dan vergoot je de problemen van een kind alleen maar. Zeker als die fictieve ADHD behandeld gaat worden met enorm krachtige medicatie. Dan is het middel zeker erger dan de kwaal.
Bovendien kunnen er nogal wat bijwerkingen optreden bij die medicamenteuze behandeling van het probleem. Bij medicatie zien we in het begin vaak een placebo-effect: ouders hopen dat het beter gaat en dan gaat het ook beter, maar na verloop van tijd vervalt een kind weer in zijn oude gedrag. Als je dan een lange tijd, onnodig, medicatie blijft nemen, is dat ook niet zonder risico. Medicatie tegen ADHD, zoals methylfenidaat (merknaam: Ritalin) zijn zeker niet zonder gevaar voor een zich ontwikkelend brein van een kind[2].
[1] Coutelle et al: Problematic gaming, psychiatric comorbidities, and adolescence: A systematic review of the literature in Addictive Behaviors : 2024
[2] Rieder et al: Effects of methylphenidate on mitochondrial dynamics and bioenergetics in the prefrontal cortex of juvenile rats are sex-dependent in Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry : 2024
