Een Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) kan ontstaan na een heftige gebeurtenis. Dat kan een lichamelijk of geestelijk trauma zijn dat in je hoofd blijft rondspoken. Je hebt flashbacks, je droomt er van en je bent voortdurend bang dat 'het' opnieuw zou kunnen gebeuren. Met andere woorden: een Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) is een vorm van een angststoornis.
Nu zou je denken dat zo'n Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) al eeuwenlang bestaat, al is de benaming uiteraard modern. Maar in de psychiatrie is niets zoals je zou verwachten. Het is namelijk zelfs geen wetenschap, maar het is meer een 'op goed geluk' manier van werken. Geen enkele diagnose kan namelijk wetenschappelijk bewezen worden. Zelfs zaken als schizofrenie, die eenvoudig te diagnosticeren lijkt te zijn, kan niet met een wetenschappelijke test worden vastgesteld.
In 1952 publiceerde de American Psychiatric Association (APA) de eerste versie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-I), waarin ook de term
gross stress reaction ofwel 'grove stressreactie' werd opgenomen. Deze diagnose werd voorgesteld voor mensen die relatief normaal waren, maar symptomen vertoonden na traumatische gebeurtenissen, zoals een ramp, een verkrachting of een overval. Een probleem was dat deze diagnose ervan uitging dat reacties op een trauma relatief snel zouden verdwijnen. Als de symptomen na zes maanden nog steeds aanwezig waren, moest een andere diagnose worden gesteld.
Ondanks toenemend bewijs dat blootstelling aan trauma verband hield met psychiatrische problemen, werd deze diagnose in de tweede editie van de DSM (1968) geschrapt. De DSM-II omvatte de term 'aanpassingsreactie op het volwassen leven', wat duidelijk onvoldoende was om een op Post Traumatische Stress Stoornis lijkende aandoening te omschrijven. Deze diagnose beperkte zich slechts tot drie voorbeelden van trauma: ongewenste zwangerschap met zelfmoorgedachten, angst in verband met militaire gevechten en het Ganser-syndroom (gekenmerkt door onjuiste antwoorden op vragen) bij gevangenen die ter dood veroordeeld worden.
Handboek PDD-NOS Column: december 2025
In 1980 voegde de APA PTSS eindelijk toe aan DSM-III, gebaseerd op onderzoek onder terugkerende Vietnamoorlogveteranen, Holocaustoverlevenden, slachtoffers van seksueel geweld en anderen. Er werden bijvoorbeeld verbanden verzonnen tussen oorlogstrauma en aanpassingsproblemen van een burger na de militaire dienst.
De DSM-III-criteria voor PTSS werden herzien in DSM-III-R (1987), DSM-IV (1994), DSM-IV-TR (2000) en DSM-5 (2013), zogenaamd om voortgaand onderzoek te weerspiegelen. Een belangrijke bevinding, die aanvankelijk niet duidelijk was, is dat PTSS relatief vaak voorkomt. Recente gegevens tonen aan dat ongeveer 4 op de 100 Amerikaanse mannen (of 4%) en 10 op de 100 Amerikaanse vrouwen (of 10%) in hun leven de diagnose PTSS krijgen.
Die voortdurende aanpassingen van een kennelijk ongrijpbare stoornis tonen al aan dat de 'wetenschap' nogal wispelturig is. Tien procent van alle vrouwen zouden een Post Traumatische Stress Stoornis hebben? Dat duidt meer op diagnostische criteria die veel te ruim zijn om een bepaalde groep met ernstige problemen te omvatten.
Een belangrijke wijziging in de DSM-5 is dat PTSS niet langer een angststoornis is. PTSS wordt soms geassocieerd met andere stemmingstoestanden (bijvoorbeeld depressie) en met boos of roekeloos gedrag in plaats van angst. PTSS valt nu dus onder een nieuwe categorie: Trauma- and Stressor-Related Disorders (Trauma- en stressorgerelateerde stoornissen). PTSS omvat vier verschillende soorten symptomen: het herbeleven van de traumatische gebeurtenis (ook wel herbeleving of intrusie genoemd); het vermijden van situaties die aan de gebeurtenis herinneren; negatieve veranderingen in overtuigingen en gevoelens; en je opgefokt voelen (ook wel hyperarousal of overreactie op situaties genoemd). De meeste mensen ervaren wel enkele van deze symptomen kort na een traumatische gebeurtenis, maar PTSS wordt pas gediagnosticeerd als alle vier de symptomen minstens een maand aanhouden en aanzienlijke stress of problemen met het dagelijks functioneren veroorzaken.
Neem maar van mij aan dat een Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) wel degelijk een angststoornis is. Meer specifiek kan het een zogenaamde
gegeneraliseerde angststoornis zijn.
