Psychiatrie en de DSM
De wereld van de psychiatrie is voortdurend in beweging. Dat is het gevolg van het feit dat psychiatrie geen exacte wetenschap is. Sommigen betwijfelen zelfs of het wel een echte wetenschap is. Ze geloven dat de beroepsgroep slechts bestaat uit (veelal) goedwillende mannen en vrouwen die maar wat gokken welk psychiatrisch etiket iemand op zijn voorhoofd geplakt krijgt.
He kunt het ze niet eens kwalijk nemen. Hun 'bijbel' is de Amerikaanse Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, versie 5, Text Revision, afgekort tot DSM-5-TR. Daarin staan alle mogelijke psychiatrische stoornissen met daarbij de symptomen, waaraan iemand dient te voldoen, voordat een diagnose van een stoornis gegeven kan worden.
Zo wordt de DSM in de praktijk gebruikt, maar dat is helemaal het doel van dit handboek helemaal niet. Het oorspronkelijke doel van de DSM is om Amerikaanse psychiaters een rekening te kunnen laten sturen aan verzekeringsmaatschappijen. Die verzekeringsmaatschappijen vonden dat iedere psychiater zijn eigen diagnoses stelde op basis van onduidelijke symptomen. Bovendien wilde men wel eens weten hoeveel mensen een bepaalde diagnose kregen en dat kon alleen maar als iedereen deze gegevens op zelfde wijze inleverde. Dus werd, in samenspraak met de American Psychiatric Association, in 1952 de eerste versie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders uitgebracht.
Maar omdat de inzichten in de psychiatrie voortdurend aan veranderingen onderhevig zijn, is het noodzakelijk dat de DSM ook steeds wordt aangepast. Nieuwe diagnoses verschijnen, anderen verdwijnen weer. Een bekend voorbeeld is Pervasive Developmental Disorder Not Otherwise Specified ofwel PDD-NOS. Het werd geruime tijd gebruikt voor een 'milde' vorm van autisme, maar werd afgeschaft en degenen, die ooit deze diagnose hadden gekregen waren plotseling autistisch, al werd ook die benaming weer aangepast tot 'Autisme Spectrum Stoornis'.
Een andere kant van de medaille is de Sensory Processing Disorder (SPD), een stoornis die wel heel veel overeenkomsten met ADHD vertoont.
Handboek PDD-NOS Column: Juni 2025
Wat is een Sensory Processing Disorder
Psychiaters zullen je proberen uit te leggen dat er bij Sensory Processing Disorder problemen in de sensorische informatieverwerking (SI) bestaan. Voor de meeste mensen gaat dit proces automatisch. Kinderen met problemen in de sensorische informatieverwerking ervaren dit proces niet op dezelfde manier. Bij SPD kunnen de symptomen vaak lijken op emotionele-, aandacht- en motorische problemen. Kinderen met SPD reageren bovenmatig of juist minder op informatie die ze via de zintuigen, zoals zicht, gehoor, reuk, smaak, tast en evenwicht binnenkrijgen. Ook informatie vanuit interne prikkels, zoals als een vol gevoel of een volle blaas, vallen hieronder.
Je kind kan anders dan leeftijdsgenootjes op de omgeving reageren en zich minder goed ontwikkelen, zo zal de psychiater (of kinderarts) proberen uit te leggen. Je kind gaat daardoor die vervelende sensorische prikkels vermijden of juist die sensorische prikkels opzoeken.
Sensory Processing Disorder is (nog) geen diagnose die opgenomen is in het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, maar wat niet is kan nog komen.
Maar waarom zouden psychiaters weer een nieuwe, verwarring stichtende diagnose willen hebben om je kind in een vakje te stoppen? Welnu, die druk komt uit Amerika. Daar is intussen 1 op de 10 kinderen gediagnosticeerd met ADHD. Ze vinden dat hun kind niet meer speciaal genoeg is als het ADHD heeft. Er moest dus iets anders verzonnen worden en de oplossing iss de Sensory Processing Disorder.
Cynisch?
Nu zal de lezer van deze column wel denken dat ik behoorlijk cynisch ben, maar de werkelijkheid is dat psychologen, therapeuten en kwakzalvers belang hebben bij meer consulten. Dat is immers hun broodwinning. Het is in hun belang dat er regelmatig nieuwe ziektebeelden of stoornissen moeten worden opgenomen in de DSM en dat is precies wat de critici van de DSM-5 al opmerkten: het kan leiden tot
dangerous unintended consequences such as new 'false epidemics'[1].
[1] McKenzie: Mind Games: Inside the controversial new fifth edition of the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders : 2013
