Op veel websites, die zich bezighouden met vraagstukken over gezondheid, wordt met enige aarzeling over soja geschreven. Soja bevat namelijk zogenaamde isoflavonen en dat zijn fyto-oestrogenen. Deze stoffen zijn te vinden in alle planten maar vooral in soja, bonen, erwten en pinda's. In soja vinden we als isoflavonen genistein and daidzein, maar ook in thee en cacao treffen we ze aan: de catechines.
Die isoflavonen zijn dus fyto-oestrogenen ofwel oestrogeen, een (vooral) vrouwelijk hormoon uit een plantaardige bron. Ze hebben een zwakke oestrogene werking. Oestrogeen spelen een belangrijke rol spelen bij de ontwikkeling van de vrouwelijke geslachtskenmerken, het reguleren van de menstruele cyclus en tijdens de zwangerschap. Ook in het mannelijk lichaam komen oestrogenen voor, zij het in veel lagere concentraties.
Nu wordt overal dezeflde denkfout gemaakt: humaan oestrogeen wordt aangemaakt in het lichaam in de eierstokken en tijdens de zwangerschap door de placenta. Fyto-oestrogenen in soja worden via je maaltijden ingenomen en komen in je maag in het maagzuur terecht. Daar wordt het grotendeels afgebroken en verliezen dus hun potentie.
Maar wetenschappers willen dit soort zaken graag zeker weten en onderzoeken toch de effecten van fyto-oestrogenen op het lichaam. Een bron van onderzoek is de botdichtheid die vanaf de leeftijd van ongeveer 40 jaar langzaam afneemt.
Die botdichtheid is grotendeels genetisch bepaald, maar ook andere factoren, waaronder de werking van het hormoonstelsel, hoeveelheid lichaamsbeweging en eetgewoonten hebben invloed op de botkwaliteit. Tijdens de overgang neemt de snelheid, waarmee de botdichtheid daalt, de eerste paar jaar snel toe. Dit komt door de snelle afname van de hoeveelheid oestrogeen in het bloed.
Van soja-isoflavonen wordt gemeld dat ze de afname van botdichtheid kunnen remmen. Onderzoekers geven middels een systematische review en meta-analyse de stand van zaken weer over het effect van soja-isoflavonen uit voeding en voedingssupplementen op de botdichtheid van vrouwen in de overgang[1].
Ruggengraat
Er bleken 16 studies te zijn die keken naar het effect van soja-isoflavonen op de botdichtheid van de ruggengraat. Samengevat lieten deze studies zien dat soja-isoflavonen een significant positief effect hebben op de botdichtheid van de ruggengraat. Met name bij westerse vrouwen die langer dan vijf jaar in de overgang zijn en minimaal een jaar soja-isoflavonen gebruiken. Het effect was te zien ongeacht de dosering en vorm, maar was het sterkst bij het toedienen van een supplement met genistein.
Handboek PDD-NOS Column: maart 2023
Nek
Voor het effect van soja-isoflavonen op de botdichtheid van de nek waren er vergelijkbare resultaten. In totaal lieten elf studies samen een significant effect zien op de botdichtheid van de nek. Ook hier was het effect te zien bij alle vormen en doseringen, maar het effect was het grootst bij supplementen met genistein.
Heup
Het effect van soja-isoflavonen op de botdichtheid van de heup was minder uitgesproken. Het samenvatten van elf studies liet een klein, maar wel significant effect zien bij een dosering van 90 mg/dag soja-isoflavonen extract, na twee jaar gebruik.
Conclusies
De onderzoekers concluderen dat soja-isoflavonen een matig, maar significant effect hebben op de botdichtheid bij vrouwen in de overgang. Ze zijn van mening dat het gebruik ervan een belangrijke strategie kan zijn om het verlies van botmassa te beperken, al houden ze nog wel een slag om de arm door te adviseren om lange termijnonderzoeken voor te stellen met grotere aantallen vrouwen.
Soja-isoflavonen zijn veilig
Doordat soja-isoflavonen het effect van humane oestrogeen nabootsen zijn er soms zorgen over de veiligheid ervan. Uit een opinie van de European Food Safety Authority (EFSA) blijkt dat een extra inname van isoflavonen uit voedingssupplementen tot 150 milligram geen nadelige effecten geeft bij vrouwen tijdens of na de overgang[2], al meldde EFSA wel dat het niet mogelijk was om een enkele gezondheidsclaim af te leiden voor de verschillende preparaten bij postmenopauzale vrouwen.
Extra
Bij een regelmatige consumptie verminderen soja-isoflavonen ook het lichaamsgewicht en hebben een remmend effect op (het ontstaan van) diabetes[3]. Weliswaar in muizen, maar het is zeker een begin.
[1] Baranska et al: The Role of Soy Isoflavones in the Prevention of Bone Loss in Postmenopausal Women: A Systematic Review with Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials in Journal of Clinical Medicine : 2022
[2] European Food Safety Authority: Safety of isoflavones from food supplements in menopausal women : 2015
[3] Nikai et al: Health Promotion Effects of Soy Isoflavones in Journal of nutritional science and vitaminology : 2020
